Ταξίδια σε σιδερένιες ράγες

του ΓΙΑΝΝΗ ΝΤΡΕΝΟΓΙΑΝΝΗ
Με το τρένο έχω κάνει μερικά από τα ομορφότερα ταξίδια της νιότης μου, οι εικόνες και οι ήχοι του θα με συντροφεύουν για πάντα. Από πολύ μικρός έβλεπα τις ατμομηχανές να περνάνε εμπρός από το πατρικό μου σπίτι και ένιωθα το τράνταγμα, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν με το αυτί καταλάβαινα ποια αμαξοστοιχία περνάει και πού πηγαίνει. Μαζί με τα τρένα και τα ταξίδια αγάπησα και τους σταθμούς σε κάθε διαδρομή. Μερικά από τα κτίρια αυτά εξακολουθούν να αντιστέκονται στον χρόνο και αποτελούν εξαίρετα δείγματα αρχιτεκτονικής. Σε τούτο το κομμάτι προσπάθησα να καταγράψω μερικούς σταθμούς του τρένου που έχουν ­ ο καθένας ξεχωριστά ­ μία μοναδικότητα, μια σπάνια ιδιαιτερότητα. Γνωρίζω πολύ καλά πως υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που θα άξιζαν να προβληθούν, όπως επίσης ότι άφησα απ' έξω τον πιο όμορφο ­ κατά τη γνώμη μου πάντα ­ που βρίσκεται στο Πύθιο του Έβρου. Ελπίζω ότι θα συνεχίσω να ταξιδεύω με το τρένο και περισσότερα κομμάτια με βάση τις διαδρομές του στην Ελλάδα θα καταφέρω να γράψω. Προς το παρόν σημειώστε αυτούς τους σταθμούς και όταν βρεθείτε κοντά τους, μην παραλείψετε να τους επισκεφθείτε.



ΚΙΡΚΗ - ΕΒΡΟΣ

Άλλος ένας σιδηροδρομικός σταθμός που δείχνει την ηλικία του, άλλο ένα χωριό με ως επί το πλείστον ηλικιωμένους κατοίκους. Η Κίρκη, που λεγόταν Χιρκά ή Χιρκάς, είχε περίπου 600 κατοίκους στα 1928, πάνω από 800 στα 1940 και λιγότερους από 200 σήμερα. Μπορεί να διατηρεί το όνομα της μάγισσας του Ομήρου που μεταμόρφωσε τους συντρόφους του Οδυσσέα, αλλά τα μαγικά έχουν σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια να συμβαίνουν. Μονάχα εκείνοι οι ρομαντικοί που ενθουσιάζονται με τα φυσικά τοπία, τις ιστορίες των ανθρώπων που μιλούν για θησαυρούς αλλά και τους απόηχους της λύρας του Ορφέα που έπαιζε σ' ετούτα τα μέρη, μαγεύοντας ανθρώπους και ζώα, θα την αναγνωρίσουν. Στον σταθμό των μεταλλείων της Κίρκης ­ λίγο έξω από το χωριό ­ δεν σταματά κανένα τρένο πια. Εδώ γινόταν η μεταφόρτωση των μεταλλευμάτων που έβγαιναν από τα σωθικά του βουνού. Σήμερα το διαβρωμένο τοπίο μοιάζει εφιαλτικό, καθώς ο αέρας σφυρίζει ανάμεσα από τα σύρματα, περνάει από τα σπασμένα τζάμια των μεγάλων κτιρίων και φθάνοντας στα βαγονέτα που αιωρούνται ακόμη στο κενό, τα κάνει να ταλαντώνονται αφήνοντας έναν στριγκό ήχο. Αν διαβάσει κανείς την ιστορία των μεταλλείων της Κίρκης θα αναγνωρίσει και την ιστορία των «πατρόνων» της πατρίδας μας, για τούτο και αυτός ο σταθμός εξακολουθεί να είναι σημαντικός. 

ΔΙΚΑΙΑ - ΕΒΡΟΣ

Τα Δίκαια (στα χρόνια της τουρκοκρατίας ονομάζονταν Καδηκιόι, που σημαίνει έδρα του ιεροδίκη των μουσουλμάνων) είναι η «πρωτεύουσα» του Τριγώνου, του Έβρου, αλλά και η κωμόπολη που σηματοδοτεί το τέλος της σιδηροδρομικής γραμμής στην ελληνική επικράτεια. Είναι πάντοτε το τελευταίο όνομα στα ταμπελάκια των αμαξοστοιχιών του ΟΣΕ που ξεκινάνε για Θεσσαλονίκη - Αλεξανδρούπολη, πράγμα που σε οδηγεί να χαζέψεις για ώρα τον σιδηροδρομικό σταθμό. Δεν είναι κάτι το τρομερό, ούτε και φοβερά εντυπωσιακό, ενώ στο επάνω δώμα του κτιρίου του σταθμού δεν είναι απίθανο να συναντήσεις μια απλωμένη μπουγάδα! Η αίσθηση όμως ότι οι σιδερένιες ράγες συνεχίζουν για Βουλγαρία προσφέρει έντονες συγκινήσεις στον επισκέπτη της πολιτείας του βορειοανατολικού άκρου των ελληνικών συνόρων.
Από εδώ και πέρα βρισκόμαστε σε επαφή με τα βουλγάρικα βουνά, ενώ η παρουσία του Στρατού γίνεται λιγότερο έντονη, αν και τα φυλάκια είναι και εδώ πολλά. Λίγο πιο πάνω βρίσκεται ο συνοριακός-τελωνειακός σταθμός του Ορμένιου (προς Βουλγαρία-Σβίλεγκραντ), ενώ ο ασφάλτινος δρόμος συνεχίζει για Πετρωτά, Πεντάλοφο, Κόμαρα και Μεταξάδες.

ΚΡΥΟΝΕΡΙ - ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑ

Φεύγοντας από το Αντίρριο και πλησιάζοντας στο Μεσολόγγι, επάνω στον εθνικό οδικό άξονα υπάρχει μια μικρή ταμπέλα που δείχνει το χωριό Κρυονέρι. Ο δρόμος οδηγεί σε ένα μικρό λιμανάκι, προέκταση της λιμνοθάλασσας, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη χάρη στον επιβλητικό όγκο της Βαράσοβας. Ενός τεράστιου κάθετου βράχου πάνω από τη θάλασσα που αποτελεί τόπο συγκέντρωσης και άμιλλας των Ελλήνων αναρριχητών, αλλά και ιερό βουνό αφού είναι γεμάτος από ασκηταριά και μοναστήρια. Τα πρώτα σημάδια του σιδηροδρόμου βρίσκονται επάνω στον κεντρικό μόλο του σημερινού αναπτυσσόμενου οικισμού του Κρυονερίου, ενώ κρυμμένος μέσα σε μια τεράστια σειρά από λεύκες είναι ο εγκαταλελειμμένος σταθμός του τρένου. Από εδώ ξεκινούσε η γραμμή των Σιδηροδρόμων Βορειοδυτικής Ελλάδος και τον Οκτώβριο του 1891 έφθασε το πρώτο ατμόπλοιο από την Πάτρα. Η γραμμή της Πελοποννήσου ενωνόταν με εκείνη του Μεσολογγίου - Αγρινίου μέσω πλοίου και σκοπός ήταν η εξάπλωση του δικτύου μέχρι την Άρτα. Η μεγάλη περιπέτεια των ΣΒΔΕ έλαβε τέλος τον Οκτώβριο του 1970, αφού η λειτουργία τους ήταν ελλειμματική από την πρώτη κιόλας στιγμή, λόγω έντονου ανταγωνισμού από τις τότε άμαξες! Ο υπέροχος, αλλά διαλυμένος σταθμός στη Βαράσοβα, έχει όμως παραμείνει όρθιος έως τις μέρες μας.

ΜΗΛΙΕΣ - ΠΗΛΙΟ

Αν φθάσει κανείς στον σιδηροδρομικό σταθμό στις Μηλιές του Πηλίου θα συναντήσει τις στενότερες σε πλάτος σιδηροτροχιές της Ευρώπης (μόλις 60 εκατοστά). Εάν πάρει τον Μουτζούρη ­ το ατμοκίνητο τρενάκι του Πηλίου που εξακολουθεί να λειτουργεί στις γιορτές και τις αργίες ­ θα κάνει ένα υπέροχο ταξίδι στο παρελθόν. Ο Εβαρίστο Ντε Κίρικο, πατέρας του διάσημου ζωγράφου Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, διαθέτοντας περισσή γνώση και φαντασία και χρησιμοποιώντας ντόπιους τεχνίτες, σχεδίασε και κατασκεύασε ανάμεσα στις πλαγιές και τους ελαιώνες του Νότιου Πήλιου μία από τις ωραιότερες σιδηροδρομικές γραμμές του κόσμου. Ο αείμνηστος Εβαρίστο ένωσε τη διαδρομή του τρένου με το βουνό των Κενταύρων, «κέντησε» κυριολεκτικά την τροχιά των σιδερένιων γραμμών και με μαγικό τρόπο εξαφάνισε την υψομετρική διαφορά ανάμεσα στους σταθμούς! Το αριστούργημα των 16 συνολικά χιλιομέτρων (από τα Άνω Λεχώνια μέχρι τις Μηλιές) εναρμονίζεται τέλεια με το περιβάλλον. Δίτοξα, τρίτοξα, τετράτοξα και ένα τεράστιο πεντάτοξο γεφύρι, σήραγγες, τοίχοι αντιστήριξης, εναέριες πεζογέφυρες, ενάερια κανάλια για το νερό, αντιπροσωπεύουν το ύφος και την αισθητική μιας εποχής που η τεχνική ήταν απόλυτα συνταιριασμένη με την ευαισθησία.

ΜΕΓΑ ΣΠΗΛΑΙΟ - ΑΧΑΪΑ

Το τρενάκι του Οδοντωτού, τόσο λόγω ηλικίας (από τον Μάρτιο του 1896) όσο λόγω ιδιομορφίας και φυσικά διαδρομής που ακολουθεί, σε συναρπάζει με την πρώτη ματιά. Το ταξίδι από το Διακοφτό μέχρι τα Καλάβρυτα διαρκεί τουλάχιστον 1 ώρα και η ταχύτητα που αναπτύσσει το τρένο αγγίζει τα 30 με 40 χιλιόμετρα την ώρα. Στις ανηφόρες (και κατηφόρες) όμως μπαίνουν τα «δόντια» και η ταχύτητα μειώνεται στα 6-10 χιλιόμετρα. Από τον σταθμό στα Νιάματα έως εκείνον του Μεγάλου Σπηλαίου τα «δόντια» επεμβαίνουν τρεις φορές, ενώ σε ολόκληρη τη διαδρομή το τρένο περνάει από 13 τούνελ συνολικά. Είναι χαρακτηριστικό το ότι ο Οδοντωτός στην Κάτω Ζαχλωρού περνάει σύρριζα από τα τραπεζάκια των καφενείων και κάτω από τα μπαλκόνια ενός ξενοδοχείου. Από εδώ έως τα Καλάβρυτα, που απέχουν μόλις 10 χιλιόμετρα, η διαδρομή του Οδοντωτού είναι πολύ ομαλή και εύκολη, αφού βγαίνει από τις στενές ανηφόρες της χαράδρας στο πλάτωμα του μικρού οροπεδίου που σχηματίζεται. Ο Σταθμός της Κάτω Ζαχλωρούς ονομάζεται Μέγα Σπήλαιο, γιατί το ονομαστό μοναστήρι απέχει μόλις 1 ώρα με τα πόδια. Η ανάβαση ακολουθεί ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μονοπάτια του Χελμού ­ αυτό που παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν οι προσκυνητές του μοναστηριού ­ και είναι ιδιαίτερα ευχάριστη.

Χρήσιμα

Κίρκη
Για να φθάσετε στην Κίρκη η ευκολότερη διαδρομή είναι ακολουθώντας την Εθνική Οδό Αλεξανδρούπολης - Κομοτηνής και στρίβοντας δεξιά στην ταμπέλα που δείχνει Κίρκη 16 χλμ. Από το χωριό τα μεταλλεία απέχουν λιγότερο από 4 χλμ., ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο που είναι παράλληλος με τις γραμμές του τρένου. Η Αλεξανδρούπολη απέχει από την Αθήνα 850 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη 340. Για όσους δεν θα ήθελαν να οδηγήσουν μέχρι εκεί, υπάρχουν τα πυκνά δρομολόγια του ΟΣΕ (η γραμμή περνάει από τη διαδρομή που προτείνεται).

Πολύ πιο εντυπωσιακή, αλλά και πολύ πιο δύσκολη λόγω άσχημου χωματόδρομου, είναι η διαδρομή Πόταμος (άλλος εγκαταλελειμμένος σταθμός και πολύ όμορφος) - Άγ. Θεόδωροι - Μεταλλεία Κίρκης, σχεδόν παράλληλα με τις γραμμές του τρένου (περίπου 30 χλμ. συνολικά).

Βαράσοβα - Κρυονέρι
Εάν ακολουθείτε την Εθνική Οδό Αντιρρίου - Αγρινίου, αφού περάσετε από το χωριό Περιθώρι υπολογίστε 1 χλμ. για τη διασταύρωση στα αριστερά σας προς Γαλατά και Κρυονέρι (+6 χλμ.). Εάν ξεκινάτε από το Μεσολόγγι υπολογίστε περίπου 14,5 χιλιόμετρα απόστασης. Τις ράγες του τρένου θα τις βρείτε επάνω στον μεγάλο μώλο της παραλίας και τον σιδηροδρομικό σταθμό θα τον συναντήσετε κρυμμένο λίγο έξω από τον οικισμό, πίσω από την παραλία. Εκείνοι που συνήθως επισκέπτονται την περιοχή είναι οι αναρριχητές της Βαράσοβας. Πάνω από 90 διαδρομές έχουν χαραχτεί πάνω στον επιβλητικό βράχο με βαθμούς δυσκολίας από 4ο έως 10ο με υψομετρική διαφορά από 25 έως 400 μέτρα!

Δίκαια
Η εύφορη πεδιάδα του Έβρου που περικλείεται από τον ομώνυμο ποταμό, αλλά και τον Άρδα ονομάζεται Τρίγωνο Έβρου και περιλαμβάνει περίπου 17 χωριά. Τα Δίκαια που έχουν πάνω από 1.000 κατοίκους είναι δίπλα στην ελληνοβουλγαρική μεθόριο και αποτελούν το διοικητικό, αλλά και εμπορικό κέντρο της περιοχής. Απέχουν 162 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρούπολη και 6 τρένα καθημερινά ενώνουν τις δύο πόλεις περνώντας σύρριζα από την ελληνοτουρκική συνοριακή γραμμή, αλλά και τον Έβρο ποταμό.

Τρενάκι Πηλίου. Μηλιές - Άνω Λεχώνια
Το τρενάκι του Πηλίου δυστυχώς δεν λειτουργεί συστηματικά, για οικονομικούς λόγους. Η διαδρομή είναι συνολικά 1.30 ώρα και το δρομολόγιο ξεκινάει στις 11 το πρωί από τα Άνω Λεχώνια. Ύστερα από 35 λεπτά βρίσκεται στην Άνω Γατζέα και στις 12.30 φθάνει στις Μηλιές. Στις 4 το απόγευμα επιστρέφει. Για τις ημέρες και ώρες λειτουργίας τηλεφωνήστε στο 0421-23519. Κρατήσεις δυστυχώς δεν γίνονται και η χωρητικότητά του είναι 96 άτομα.

Η περιπατητική διαδρομή πάνω στις γραμμές συνολικά είναι περίπου 5 ώρες και προτιμήστε να ξεκινήσετε από τις Μηλιές για να φθάσετε στα Άνω Λεχώνια (ελαφρά κατηφόρα). Στις 2 με 2.30 ώρες θα έχετε φθάσει στην Άνω Γατζέα. Λίγο πιο κάτω βρίσκεται και η τεράστια πεντάτοξη γέφυρα. Τα Άνω Λεχώνια απέχουν περίπου 11 χιλιόμετρα από τον Βόλο και οι Μηλιές 27.

Οδοντωτός. Διακοφτό - Καλάβρυτα
Κατ' αρχήν το Διακοφτό απέχει 55 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 160 από την Αθήνα, ενώ η πρόσβαση σ' αυτό είναι πανεύκολη. Κάθε ημέρα ο Οδοντωτός κάνει περίπου 4 δρομολόγια από και προς το Διακοφτό και καλό θα είναι να γνωρίζετε τα δρομολόγιά του. Τηλεφωνήστε στα 0691- 43206 (Διακοφτό) και 0692-22245 (Καλάβρυτα). Εάν πρόκειται για Σαββατοκύριακο φροντίστε να προμηθευθείτε εισητήρια εγκαίρως, γιατί το τρενάκι είναι μικρό. Η διάρκεια του ταξιδιού είναι περίπου 1 ώρα. Η περιπατητική διαδρομή πάνω στις ράγες του τρένου είναι συνολικά 23 χιλιόμετρα, τα οποία καλύπτονται περίπου σε 6 ώρες. Μη σας φαίνεται αδιανόητο το εγχείρημα, γιατί δεν χρειάζεται να περπατήσετε τόσο! Το ομορφότερο και σημαντικότερο κομμάτι της διαδρομής περιορίζεται από την Κάτω Ζαχλωρού μέχρι το Διακοφτό. Αυτά τα 13 χιλιόμετρα καλύπτονται περίπου σε 3 ώρες και φυσικά θα προτιμήσετε να κατηφορίσετε στο φαράγγι από το να ακολουθήσετε την ανηφόρα. Το περπάτημα είναι πολύ εύκολο και ιδιαίτερα ευχάριστο όταν υπάρχει καλή παρέα.

Πηγή:
- Ταξίδια σε σιδερένιες ράγες
http://www.tanea.gr/PrintArticle/?article=4205885&iid=2