Τροχιόδρομος Θεσσαλονίκης (1893-1957)

Αναδημοσιεύουμε μια ανάρτηση του

ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ:

Πληροφορίες
Ιδιοκτησία
Εταιρεία Τροχιοδρόμου και Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης

(Γαλλικά: Compagnie de Tramways et d' Éclairage Électrique de Salonique) (1912-1957)
Περιοχή Θεσσαλονίκη
Είδος Τροχιόδρομος
Γραμμές 3 (στη μέγιστη λειτουργία του)
Σταθμοί 46 (στο σύνολο της λειτουργίας του)
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας 1893
Παύση λειτουργίας 1957

Διαχειριστής Ε.Τ.Η.Θ.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Μέση ταχύτητα 15-20 χλμ./ώρα
Ο ιππήλατος τροχιόδρομος
Την πρωτοβουλία για την κατασκευή και λειτουργία του ιππήλατου τραμ είχε ένας δραστήριος κτηματίας, ο Αχμέτ Χαμντί Μπέης (τουρκικά: Ahmet Hamdi Bey), που στη συνέχεια εκλέχθηκε και Δήμαρχος. Η κύρια γραμμή ήταν 5,5 χλμ. και άλλες δύο διακλαδώσεις γύρω στα 4,5 χλμ. . Το τραμ αρχίζει να λειτουργεί στις 8 Μαΐου 1893 ενώ τα επίσημα εγκαίνια γίνονται στις 28 Μαΐου 1893.

Το 1895 η γραμμή θα φτάσει μέχρι το Ντεπώ (Βασιλίσσης Όλγας και Νέστορος Τύπα), όπου και θα μεταφερθούν οι εγκαταστάσεις, η αποθήκη των οχημάτων, οι στάβλοι και τα γραφεία της εταιρείας. Ο σχεδιασμός τους αποδίδεται στον αρχιτέκτονα Πιέτρο Αρριγκόνι (ιταλικά: Pietro Arrigoni).

Οι βασικές γραμμές των ιππηλατών τραμ αφορούσαν τις διαδρομές Τελωνείο (Πλατεία Ελευθερίας) - Νίκης - Λευκός Πύργος - Αποθήκη και Σιδηροδρομικός Σταθμός Ανατολικών Σιδηροδρόμων ή Μπεστσινάρ - Εγνατία - Λευκός Πύργος - Αποθήκη, υπήρχε η γραμμή σύνδεσης Εγνατίας με Νίκης και η γραμμή Τελωνείου με 26ης Οκτωβρίου

Η ηλεκτροκίνηση των γραμμών
Στις 14 Απριλίου 1908 ξεκινούν να λειτουργούν τα ηλεκτροκίνητα τραμ. Πρόκειται για τραμ αμερικανικής και βελγικής κατασκευής για 35 επιβάτες το καθένα: 30 οχήματα Westinghouse και 25 οχήματα της Ateliers Métallurgiques, με δύο κινητήρες της ACEC το καθένα.

Στις 16 Απριλίου 1912, η οθωμανική κυβέρνηση υποχρεώνει την Εταιρεία Ηλεκτροφωτισμού να ενοποιηθεί με την Εταιρεία Τροχιοδρόμων, για να δημιουργηθεί η Εταιρίας Τροχιοδρόμων Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης (Ε.Τ.Η.Θ.). Τα κεφάλαια της Εταιρείας είναι βελγικά και έδρα της οι Βρυξέλλες. Ήδη οι τροχιοδρομικοί έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν συνδικαλιστική δράση. Οι κινητοποιήσεις των τροχιοδρομικών στην Θεσσαλονίκη θα αποτελέσουν πρότυπο και για άλλους κλάδους, αφού θα καταφέρουν να εξασφαλίσουν την υλοποίηση πολλών αιτημάτων τους.

Ελληνικό κράτος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κρατικοποίηση της εταιρίας και η διακοπή της λειτουργίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Ελληνικό Κράτος αναγκάζεται δύο φορές (1919 και 1924) να επιτάξει την Ε.Τ.Η.Θ., μιας και τα παράπονα των πολιτών διογκώνονται. Τα κινητήρια οχήματα που κυκλοφορούσαν και με δεύτερο ρυμουλκούμενο όχημα αυξάνονται σε 50.

Το 1924 η εταιρεία αναλαμβάνει την εκμετάλλευση της νέας γραμμής Ντεπώ - 25ης Μαρτίου - Χαριλάου. Υποχρεώνεται, ακόμη, να κατασκευάσει μια νέα γραμμή 2,5 χιλιομέτρων από το Σιντριβάνι στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο, που λειτουργεί από το 1927. Την ίδια χρονιά καταργείται η γραμμή της παραλίας και το τραμ μεταφέρεται μέσω Διαγωνίου στην Τσιμισκή (6 Μαρτίου 1927, εγκαίνια γραμμής Τσιμισκή) και μέχρι τη Βενιζέλου.

Εν τέλει, στις 27 Σεπτεμβρίου 1940, ο Ιωάννης Μεταξάς αναγκάζεται να εξαγοράσει την εταιρεία. Στο κράτος παραδίδονται 102 οχήματα τραμ (τα 51 ρυμουλκά) και η Κρατική Εκμετάλλευση Τροχιοδρομικών Θεσσαλονίκης (Κ.Ε.Τ.Θ.) είναι γεγονός, ενώ ο τομέας φωτισμού περιέρχεται στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού (Δ.Ε.Η.).

Παρ'όλα αυτά η λειτουργία του τραμ δεν επιβιώνει. Το 1954 καταργείται η γραμμή Ντεπώ-Τσιμισκή και στις 27 Αυγούστου 1957 εκτελείται το τελευταίο δρομολόγιο της γραμμής Ντεπώ (Αποθήκη)-Χαριλάου-Εγνατία-Πλατεία Βαρδαρίου (τότε πλατεία Ιωάννου Μεταξά), επί κυβερνήσεως Κ. Γ. Καραμανλή που οι γραμμές ξηλώνονται και προκρίνεται σκανδαλωδώς η μονοπωλιακή διαχείριση των συγκοινωνιών από τα λεωφορεία του Ο.Α.Σ.Θ., χωρίς να δρομολογηθούν τα τρόλεϊ στη θέση των τραμ, όπως έγινε στην Αθήνα. Η μόνη κρατική μέριμνα για τους τροχιοδρομικούς, ήταν η μετάταξη τους στον ΟΑΣΘ και η δημιουργία της συνοικίας των Τροχιοδρομικών.

Γραμμές
Το δίκτυο των γραμμών που χρησιμοποίησε τελικά το ηλεκτροκίνητο τραμ δεν ξεπερνά εκείνο του ιππήλατου. Έτσι, οι βασικές γραμμές για αρκετά χρόνια θα παραμείνουν οι εξής:
α) Ντεπώ - Βασιλίσσης Όλγας - Λευκός Πύργος - Παραλία - Πλατεία Ελευθερίας
β) Ντεπώ - Βασιλίσσης Όλγας - Εθνικής Αμύνης - Εγνατία - Βαρδάρη, που διακλαδωνόταν μετά για Παλαιό Σταθμό ή συνέχιζε για Μπεχτσινάρ.

Γύρω στο 1930 οι γραμμές ήταν:

Ντεπώ-Aνδρούτσου-Βενιζέλου-Τσιμισκή

Νοσοκομείου Χιρς-Σιδηροδρομικού Σταθμού

Νοσοκομείου Χιρς-Κήπου Πριγκίπων

25ης Μαρτίου-Συνοικισμού Χαριλάου

Πλατείας Λευκού Πύργου-Συντριβάνι

Πηγή:
- https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1858194627575965&set=gm.10155571426744599&type=3&theater&ifg=1