Η Οργάνωση της Κυκλοφορίας στους Σιδηροδρόµους - Σηματοδότηση (Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής του τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ)

3.1. Σηµατοδότηση 

Τα σιδηροδροµικά σήµατα αποτελούν µορφή επικοινωνίας, σχεδιασµένη να πληροφορεί το πλήρωµα της αµαξοστοιχίας, ιδιαίτερα τους µηχανοδηγούς, για τις συνθήκες της γραµµής µπροστά τους και να δίνει οδηγίες για τον τρόπο µε τον οποίο θα κινήσουν το τρένο. Οι µέθοδοι ελέγχου της κυκλοφορίας των συρµών εξελίχθηκαν στη διάρκεια πολλών ετών προσπαθειών, λαθών και βελτιώσεων.












Στους πρώτους σιδηροδρόµους των δεκαετιών του 1830 και του 1840 δεν υπήρχε σηµατοδότηση. ∆εν υπήρχε σύστηµα πληροφόρησης του µηχανοδηγού για την κατάσταση της γραµµής. Τα τρένα οδηγούντο µε βάση αυτό που έβλεπε ο µηχανοδηγός. Πολύ σύντοµα η πράξη έδειξε, ότι έπρεπε να βρεθεί τρόπος, που να αποτρέπει τα τρένα να βρίσκονται αντιµέτωπα. ∆ιάφορα ατυχήµατα έδειξαν, ότι ήταν πολύ δύσκολο να σταµατήσει ένα τρένο αφ’ ότου ο µηχανοδηγός είχε θέα του κινδύνου.

3.1.1. Το σύστηµα ∆ιαστήµατος Χρόνου 

Συνήθης µέθοδος τα πρώτα χρόνια ήταν να κυκλοφορούν τα τρένα κατά σταθερά χρονικά διαστήµατα. Για παράδειγµα, ένα τρένο επιτρεπόταν να ξεκινήσει από τον σταθµό συγκεκριµένο αριθµό λεπτών ύστερα από το προηγούµενο τρένο, που κινητό στην ίδια κατεύθυνση.

Το Σύστηµα ∆ιαστήµατος Χρόνου, προσπαθώντας να χρησιµοποιήσει µια χρονική απόσταση ασφαλείας για την προστασία των τρένων, δηµιουργούσε και σοβαρά προβλήµατα, κυριότερο των οποίων ήταν ότι παρέµενε, από τη φύση του, επικίνδυνο. Τα τρένα εκείνη την εποχή ήσαν πολύ λιγότερο αξιόπιστα απ’ ό,τι σήµερα και συχνά ακινητοποιούντο µεταξύ σταθµών. Επιπλέον, δεν ήταν βέβαιο ότι η ταχύτητα του προπορευόµενου τρένου θα ήταν επαρκής, ώστε να αποτρέψει το τρένο που ακολουθούσε να το προφτάσει.

3.1.2. Μήκη Αποκλεισµού 

Η ανάπτυξη συστηµάτων κυκλοφορίας βασισµένων σε διαστήµατα µήκους απετέλεσε µεγάλη βελτίωση. Στα συστήµατα αυτά, τα βασισµένα σε µήκη αποκλεισµού (block systems), απαγορεύεται στο τρένο να εισέλθει σε ένα τµήµα γραµµής, µέχρις ότου το προηγούµενο τρένο, που βρίσκεται ήδη στο τµήµα αυτό, εξέλθει. Κάθε τµήµα αποκλεισµού (block) προστατεύεται από σταθερό σήµα, τοποθετηµένο στην είσοδο του τµήµατος και ευκρινώς ορατό από τον µηχανοδηγό κάθε τρένου που προσεγγίζει.

Εάν το τµήµα είναι «καθαρό», δηλαδή δεν υπάρχει τρένο σε αυτό, το σήµα θα παράσχει ένδειξη «ελεύθερο».

Αντίθετα, αν το τµήµα είναι κατειληµµένο από τρένο, το σήµα θα παράσχει την ένδειξη “Stop”. Το επόµενο τρένο θα περιµένει στην είσοδο του τµήµατος, µέχρι να εξέλθει από αυτό το προπορευόµενο.

Στη βάση αυτής της αρχής σχεδιάζονται και λειτουργούν όλα τα συστήµατα σηµατοδότησης.

3.2. Τύποι Σηµατοδότησης 

Η πρώτη µορφή σιδηροδροµικού σήµατος ήταν απλά µια σηµαία την ηµέρα, ή µια λάµπα τη νύχτα. Το πρώτο κινητό σήµα ήταν ένας περιστρεφόµενος πίνακας της δεκαετίας του 1830, τον οποίο ακολούθησε ο σηµαφόρος το 1841.



Ο σηµαφόρος (semaphore), µέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, αποτελούσε σήµα παγκόσµιας εφαρµογής.

Έκτοτε άρχισε να υποκαθίσταται από την έγχρωµη φωτεινή σηµατοδότηση, µε την οποία οι ενδείξεις παρέχονται µέσω µεγάλης έντασης ηλεκτρικών φανών.













Δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου:

Πηγή:
- Α. Καλτσούνης, Λέκτορας, Π. Βυθούλκας, Λέκτορας, Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής - Σιδηροδρομική της Σχολής Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου
http://portal.survey.ntua.gr/main/labs/roads/Roads-g_files/Edu-g_files/Edu-72-g_files/3-Shmatodothsh.pdf
,